Leestijd: 7 minuten
Lichaamsgerichte therapie combineert de kracht van het hoofd met de wijsheid van de rest van het lichaam. Bij deze therapie maak je gebruik van gesprekken én je brengt het lichaam in beweging, letterlijk. Meestal subtiel, soms stevig. Door fysieke oefeningen kom je in contact met je gevoelens. En die gevoelens geven weer informatie over je patronen en blokkades. Daardoor werk je met wat je op dat moment ervaart in plaats van er over te praten. Je begeeft je in de ruimte die voor het denken ligt, waar het leven gebeurt.
Cirkels in het hoofd
Traditionele psychotherapie is gebaseerd op praten. Je komt binnen met een vraag en door middel van een gesprek kom je als het goed is bij de oplossing terecht. Je gebruikt je mentale vermogen om de situatie te veranderen. Het lastige is vaak dat ons mentale vermogen, ons hoofd, juist datgene is wat vaak de oorzaak is van onze patronen. We denken onszelf een slag in de rondte. Piekeren. Twijfelen. We leven het leven in cirkels in ons hoofd.
Intelligentie van het lichaam
Om meer informatie en verandering mogelijk te maken zijn er dus meer ingangen nodig dan alleen ons verstandelijk vermogen. We kunnen gebruik maken van de intelligentie van het lichaam. Intelligentie associeren we vanuit onze gebruikelijke kaders meestal met het hoofd. Toch komt veel informatie niet vanuit het hoofd. Verliefdheid, angst, aantrekkingskracht, afkeer. Allemaal informatie die helder en duidelijk kan zijn, en niet uit ons hoofd komt. De essentiële informatie komt uit ons lichaam en we gebruiken ons hoofd om hier woorden aan te geven.
Chronische verkramping
Wanneer we een (angstige) ervaring in ons leven meemaken dan reageren we met heel ons lijf. Dat kan zijn door te verkrampen of door adrenaline in ons lijf te pompen om klaar te staan voor een tegenreactie, vechten of vluchten. Wanneer we ons realiseren dat de situatie weer veilig is dan schudden we letterlijk de schrik van ons af en gaan door. Dit is heel goed zichtbaar bij wilde dieren. Als de angstige ervaring lange tijd duurt of vaker voorkomt dan kan dat een chronisch effect hebben. De spieren staan dan geheel of gedeeltelijk op spanning. In het begin zijn we ons misschien nog bewust van de verkramping, maar in de loop van de tijd zal dit onbewust worden. Wij passen ons aan de nieuwe situatie aan en gaan door met leven. Veel van deze ervaringen vinden plaats in de pre-verbale periode, de periode van het jonge kind.
Onder de oppervlakte
De verkramping van de spieren heeft verschillende gevolgen. Ten eerste kunnen we deze spieren niet meer optimaal en flexibel gebruiken. We leveren iets van onze kracht en vrijheid in. Verder kunnen deze in de loop van tijd overslaan op andere spiergroepen die nabij liggen of het werk overnemen. Zo breidt de verkramping zich uit. Bij sommige oude mensen kun je dit soms heel goed zien, het hele lichaam staat krom van verkramping. Deze verkramping heeft gevolgen voor de gezondheid. Soms zijn de verkrampingen zichtbaar in bijvoorbeeld een stijve nek of onderrug. Andere keren is dit veel subtieler en betreft het onze organen of het hart. De gevolgen daarvan zijn niet altijd direct zichtbaar, zeker wanneer deze zich lange tijd onder de oppervlakte afspelen.
We houden onszelf klein
De originele angst ligt nog besloten in de chronische verkramping. Wanneer we als kind een situatie meemaken die ons angstig maakt dan ligt dat gevoel nog ergens opgeborgen. Dat kan ook een omgeving zijn, dan is het dus geen enkele ervaring maar een doorlopende reeks aan ervaringen. Dat hoeft niet altijd heel duidelijk geweest te zijn in ons verleden. Dat kan misbruik of mishandeling zijn maar ook heel subtiel door ouders die wilden dat we anders waren dan we zijn. Die bijvoorbeeld subtiel elke keer aangeven dat we meer dit of dat moeten zijn. Dit brengt onze natuurlijk beweging uit balans. We zullen dit misschien niet als angst ervaren hebben, maar we hebben ons hier wel tegen moeten beschermen om onze eigen integriteit te bewaren. Wat kunnen we anders als kinderen? We hebben nog niet de keuze om de andere kant op te lopen in een situatie die we niet prettig vinden, we zijn nog afhankelijk van onze ouders.
De reactie van angst of bescherming verbonden met deze situatie zal ergens diep in het onderbewustzijn liggen. Vaak kennen we deze niet meer, maar reageren in ons huidige leven nog steeds instinctief op situaties in plaats van met wat we denken dat ‘logisch’ is. We vermijden bepaalde mensen of kansen en weten soms niet eens precies waarom. De voorbeelden zijn zo ver reikend als dat er verschillende mensen zijn. Je kunt bijvoorbeeld geen relatie aangaan omdat je moeder teleurgesteld was in je vader. Dit heeft ze misschien verteld of dat hoefde ze niet eens te doen. Als kinderen krijgen we vaak alles onbewust mee. Ergens draag je dan in je de aangeleerde overtuiging dat mannen waardeloos zijn. Als man heb je dan een negatief zelfbeeld meegekregen, als vrouw is het dan lastig om een gelijkwaardige relatie met mannen aan te gaan. Of je mocht vroeger in je gezin niet boos zijn en hebt dus nooit je eigen agressie leren kennen. Zo weet je ook niet wat gezonde assertiviteit is en kun je nu alleen heel boos worden of situaties vermijden waar dat zou kunnen ontstaan. Zo kun je dus nooit waarheid uitspreken die andere eventueel boos zou kunnen maken. We beperken onze mogelijkheden, niet vanuit de huidige realiteit maar vanuit de verhalen die ons gevangen houden. We houden onszelf klein.
Terug-eigenen van onszelf
En nu komt het stuk dat moeilijk te begrijpen is als je het nog niet eerder ervaren hebt. Door specifieke spieren in beweging te zetten, niet vanuit sportief oogpunt maar met bewustzijn over wat er gebeurt, kunnen ook de originele ervaringen de ruimte krijgen. Wanneer je verteld over iets uit het verleden gebeurt hetzelfde, oude gevoelens komen boven en informatie die je dacht al lang vergeten te zijn. En zo werkt het ook met ons lichaam, maar dan directer. Dit biedt ons een kans om te ‘integreren’ wat we ergens in ons onderbewustzijn weggestopt hebben. Moeten we alles uit ons onderbewustzijn omhoog halen? Nee, dat hoeft niet, maar hoe meer we daarvan in het bewustzijn brengen hoe meer we sturing over ons eigen leven krijgen. In plaats van in patronen en cirkels te zitten waar we niet uitkomen ontdekken we nieuwe mogelijkheden. Het brengt ons nieuwe energie, het terug-eigenen van onze kracht en het helpt ons loslaten van angsten die niet meer nodig zijn in ons huidige dagelijkse leven.
Leiding over je leven
De grootste angst wanneer we naar een coach of therapeut gaan is vaak om onszelf te verliezen, om overspoeld te worden door iets wat we ergens diep van binnen voelen maar niet precies weten wat dat is. Dit is direct wat we als kinderen gevoeld hebben. Er waren situaties die ons overspoelden. En wanneer onze ouders of de situatie dan niet veilig genoeg voelden om deze angst te voelen hebben we deze dus geblokkeerd en vastgezet, uit bescherming. En die angst voelen we nu dus weer. We vergeten daarbij alleen dat al hoewel we overspoeld kunnen raken we geen kinderen meer zijn. Hoe meer je in een nieuwe situatie durft te blijven zonder dat je weet wat je moet doen hoe meer nieuws er kan ontstaan.
In de praktijk
Wat betekent dat allemaal nou in de praktijk. Door oefeningen met het lichaam te doen kun je de energie in je lichaam in beweging zetten. Soms is het heel subtiel en lijkt het van buiten alsof er weinig gebeurt, andere keren is het wat steviger en meer expressief, door bijvoorbeeld met je vuisten op een kussen te slaan. Basis-principe is dat je de ervaring ingaat, het moment, het gevoel. In de veilige omgeving van de therapie-ruimte kun je experimenteren met gevoelens die je anders misschien dempt of wegstopt. Hoe voelt het bijvoorbeeld om heel erg boos te worden of om dichtbij iemand te komen. Door andere situaties en gevoelens te leren kennen in een omgeving die gemaakt is om daar mee te experimenten verruim je je mogelijkheden in het dagelijks leven. Je verbreedt je ervaring met je eigen kracht, het spectrum van emoties wat tot je beschikking staat en leert je eigen intuïtie meer kennen en vertrouwen.
